Theo National Geographic, lũ lụt là một trong những thảm họa tự nhiên phổ biến và có sức tàn phá nhất trên thế giới. Xảy ra do mưa lớn, sóng trào, hoặc tuyết tan nhanh, lũ lụt có thể xuất hiện mà không có cảnh báo trước. Biến đổi khí hậu đang thúc đẩy hình thành những cơn bão mạnh hơn, dẫn đến mưa lớn và nhanh hơn. Gần đây, lũ quét dọc sông Guadalupe ở Texas khiến ít nhất 82 người thiệt mạng và nhiều người mất tích. Từ các thị trấn nông thôn đến trung tâm đô thị, lũ lụt đang thay đổi cách con người sinh sống, xây dựng và chuẩn bị đối phó thiên tai.
Lũ xảy ra khi nước tràn qua vùng đất khô. Mưa quá nhiều, vỡ đê đập, tuyết hoặc băng tan nhanh, có thể làm ngập một con sông, khiến nước tràn ra vùng đất lân cận, gọi là bãi bồi. Lũ lụt ven biển xảy ra khi một cơn bão lớn hoặc sóng thần làm nước biển tràn vào đất liền.
Hầu hết các trận lũ mất vài giờ hoặc thậm chí vài ngày để phát triển, nhờ đó cư dân có thời gian chuẩn bị hoặc sơ tán. Tuy nhiên, lũ quét có thể cực kỳ nguy hiểm, ngay lập tức biến một dòng suối nhỏ hoặc thậm chí con suối khô thành dòng nước xiết cuốn trôi mọi thứ trên đường đi. Lũ quét có thể kéo dài từ vài phút đến sáu giờ, trút mưa lớn lên các khu vực và cuốn trôi đường sá, nhà cửa, cầu cống. Mưa lớn, địa hình dốc và đất đá có thể làm tăng khả năng xảy ra lũ quét.
Các thành phố dễ gặp lũ quét hơn do có ít ao và hồ chứa để thu thập nước mưa dư thừa. Cơ sở hạ tầng đô thị góp phần vào sự tích tụ nước mưa vì đường sá và vỉa hè thường không thấm nước, nghĩa là chúng không thể hấp thụ nước. Lượng nước chảy tràn từ đất lát đường lớn gấp 10-20 lần so với lượng nước chảy tràn từ một đất trồng cỏ.
Sự cố vỡ đập cũng có thể dẫn đến lũ quét, đưa một dòng nước phá hủy đột ngột xuống hạ lưu. Năm 2020, 3 ngày mưa lớn liên tiếp khiến đập Edenville sụp đổ, làm ngập thành phố Midland, Michigan, cách Detroit khoảng 209 km về phía tây bắc. Dù không có báo cáo về số người tử vong hay thương tích, 150 ngôi nhà bị phá hủy và hàng nghìn người phải sơ tán tạm thời khỏi khu vực. Lũ quét cũng phổ biến gần các dòng suối, sông núi và khu vực thấp.
Biến đổi khí hậu đang làm tăng nguy cơ lũ lụt trên toàn thế giới, đặc biệt ở vùng ven biển và vùng thấp, do liên quan tới các hiện tượng thời tiết cực đoan và mực nước biển dâng. Khi ấm lên thêm một độ, khí quyển có thể tăng thêm 7% độ ẩm, nghĩa là các hệ thống bão có thể gây mưa nhiều hơn. Nhiệt độ cao hơn có thể khiến bão di chuyển chậm hơn và đổ mưa nhiều hơn, dẫn hơi ẩm vào sông khí quyển như trường hợp gây mưa lớn và lũ lụt ở California năm 2019.
Một nghiên cứu năm 2025 chỉ ra đến năm 2100, sẽ có thêm 300 triệu người phải đối mặt với nguy cơ xảy ra lũ lụt 100 năm có một. Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế, lũ lụt gây thiệt hại hơn 40 tỷ USD trên toàn thế giới mỗi năm. Thiệt hại trung bình ở Mỹ là gần 8 tỷ USD mỗi năm. Một số trận lũ tồi tệ nhất thế giới giết chết hàng triệu người ở thung lũng sông Hoàng Hà của Trung Quốc.
Khi nước lũ rút đi, các khu vực chịu ảnh hưởng thường bị phủ kín bởi bùn đất. Nước và cảnh quan có thể bị ô nhiễm với vật liệu nguy hiểm như mảnh vụn sắc nhọn, thuốc trừ sâu, nhiên liệu và nước thải chưa xử lý. Nấm mốc có thể nhanh chóng xâm chiếm những công trình ngập nước. Cư dân ở khu vực bị lũ lụt có thể bị mất điện và nước sạch, dẫn đến bùng phát bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như thương hàn, viêm gan A và tả.