Khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số: Đột phá đưa đất nước bước vào kỷ nguyên giàu mạnh, thịnh vượng
Ngày hội Khoa học và Công nghệ 2025 có chủ đề "Khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số: Đột phá đưa đất nước bước vào kỷ nguyên giàu mạnh, thịnh vượng". Đây là sự kiện thường niên được tổ chức từ năm 2013, tôn vinh người làm công tác khoa học, giới thiệu kết quả nghiên cứu và thành tựu công nghệ, đồng thời thúc đẩy việc ứng dụng khoa học, công nghệ vào sản xuất và đời sống.
Ngoài ra, Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam 18/5 còn biểu dương và tôn vinh các nhà khoa học, đội ngũ cán bộ khoa học và công nghệ; tuyên truyền, phổ biến rộng rãi các thành tựu KH,CN & ĐMST nổi bật; thu hút các chuyên gia nước ngoài, chuyên gia là người Việt Nam ở nước ngoài tích cực tham gia hoạt động KH,CN & ĐMST trong nước; khơi dậy tinh thần đam mê lao động sáng tạo, nghiên cứu khoa học trong mọi tầng lớp nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ nhằm góp phần xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ khoa học và công nghệ trong tương lai. Nâng cao văn hóa đổi mới sáng tạo trong hoạt động nghiên cứu, sản xuất kinh doanh nhằm tạo ra động lực tăng trưởng mới cho xã hội.
Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, từ năm 2021 - 2025, tổng cộng có 1.201 chương trình, dự án, đề án, nhiệm vụ khoa học công nghệ đã và đang được Bộ triển khai; trong đó có 735 nhiệm vụ đã hoàn thành, 466 nhiệm vụ đang triển khai.
Nhiều nhiệm vụ KHCN tạo ra sản phẩm cuối cùng và được cơ quan thẩm quyền chấp nhận, chuyển giao, ứng dụng vào sản xuất, phục vụ công tác quản lý, đóng góp vào tăng hiệu quả kinh tế khoảng 30%, cụ thể : (i) Sản phẩm KHCN làm cơ sở xây dựng các dự án luật, các văn bản hướng dẫn thi hành luật; định hướng cho công tác xây dựng chiến lược, chính sách, quy hoạch quốc gia, TCQC; (ii) Làm luận cứ phục vụ điều tra cơ bản, quan trắc, giám sát, xây dựng quy hoạch, kế hoạch trong lĩnh vực tài nguyên và môi trường; (iii) Tạo ra các giống cây trồng, vật nuôi, tiến bộ kỹ thuật, giải pháp hữu ích, quy trình công nghệ, công nghận được 461 giống cây trồng, vật nuôi, thủy sản, lâm nghiệp; 216 tiến bộ kỹ thuật; 34 bằng độc quyền sáng chế và 19 giải pháp hữu ích; (iv) Xuất bản 54 cuốn sách, 732 bài báo quốc tế, 2.098 bài báo khoa học đăng trên tạp chí chuyên ngành trong nước; (v) Góp phần đào tạo 297 thạc sĩ và 63 tiến sỹ.
Các nhiệm vụ KHCN đã chuyển giao tiến bộ kỹ thuật, công nghệ mới vào sản xuất nông nghiệp với kinh phí dành cho hoạt động xây dụng, nhân rộng mô hình chiếm khoảng 70% kinh phí chuyển giao công nghệ hang năm.
Chuyển giao, ứng dụng KHCN thực hiện được khoảng 1.000 mô hình trình diễn với nội dung và quy mô phù hợp với điều kiện, nhu cầu của từng địa pương, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng, giá trị nông sản, đáp ứng nhu cầu tiêu dung trong nước và đẩy mạnh xuất khẩu; phát triển các sản phẩm OCOP, phát triển ngành nghề nông thôn, phát triển cộng đồng, văn hóa, xã hội, môi trường nông thôn, xây dựng nông thôn mới văn minh, hiện đại.
Tính đến tháng 3/2025, Bộ đang quản lý 1.832 TCVN và 175 QCVN (ngành Nông nghiệp có 1.464 TCVN và 103 QCVN; ngành Môi trường có 368 TCVN và 72 QCVN). Giai đoạn 2021-2024, Bộ đã ban hành mới 475 TCVN và 57 QCVN; đồng thời đã rà soát, cắt giảm 149 QCVN theo tinh thần chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.
Có 113 giống cây trồng đã được cấp bằng bảo hộ giống cây trồng mới (nông nghiệp 100, lâm nghiệp 13); 53 bằng sáng chế, bằng độc quyền giải pháp hữu ích (lâm nghiệp 10, thủy sản 9, thủy lợi 9, tài nguên môi trường 25).
Về ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong KHCN, trong năm 2021-2025, Bộ đã chỉ đạo triển khai 35 đề tài nghiên cứu thuộc Chương trình KHCN trọng điểm cấp Bộ “Nghiên cứu ứng dụng công nghệ trong xây dựng, phát triển Chính phủ số và Chuyển đổi số giải đoạn 2021, - 2025”. Kết quả, cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng cơ sở dữ liệu các lĩnh vực đất đai, địa chất, khoáng sản, khí tượng thủy văn, tài nguyên nước, biến đổi khí hậu, biển và hải đảo, viễn thám; cảnh báo sớm trượt, sạt lở đất đá; ứng dụng trong quản lý, khai thác hạ tầng CNTT dung chung; giải pháp trí tuệ nhân tạo AI cho cảnh báo thiên tai, lũ lụt; ứng dụng kiểm kê phát thải; giám sát thực hiện quy hoạch sử dụng đất; dự báo, cảnh báo động đất; xử lý ảnh trong quan trắc mực nước thủy văn; cấp phép trực tuyến; quản lý sản xuất. chỉ đạo điều hành, cảnh báo dịch bệnh…
Công tác ứng dụng chuyển đổi số đã hỗ trợ xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật, tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, quy định kỹ thuật, bảo đảm cơ sở pháp lý phục vụ chuyển đổi số, phát triển Chính phủ điện tử hướng tới Chính phủ số ngành nông nghiệp và môi trường.
Tạo đột phá phát triển khoa học công nghệ trong ngành Nông nghiệp và Môi trường
Phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số được xác định là yếu tố quyết định phát triển của các quốc gia; là điều kiện tiên quyết, thời cơ tốt nhất để nước ta phát triển giàu mạnh, hùng cường trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Đảng, Nhà nước đã có nhiều chủ trương, chính sách đẩy mạnh ứng dụng, phát triển khoa học, công nghệ, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, chủ động, tích cực tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, và đạt nhiều kết quả quan trọng.
Tuy nhiên, tốc độ và sự bứt phá về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia còn chậm; quy mô, tiềm lực, trình độ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo quốc gia còn khoảng cách xa so với nhóm các nước phát triển; nhận thức của nhiều cấp, ngành, cán bộ, công chức và nhân dân về chuyển đổi số chưa đầy đủ... Trước thực tế đó, ngày 22/12/2024, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia (Nghị quyết 57). Nghị quyết đã nêu rõ 5 quan điểm chỉ đạo với những mục tiêu cụ thể đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; đồng thời, đề ra 7 nhóm giải pháp và các khâu trong tổ chức thực hiện.
Theo tinh thần của Nghị quyết 57, Bộ Nông nghiệp và Môi trường xác định việc chuyển đổi phương thức sản xuất nông nghiệp theo hướng bền vững, bảo vệ môi trường, sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên và thích ứng với biến đổi khí hậu là nhiệm vụ ưu tiên. Đồng thời, đề cao vai trò của người nông dân là chủ thể của quá trình phát triển, gắn với đổi mới tổ chức sản xuất và xây dựng nông thôn hiện đại. Quyết định số 503/QĐ-BNNMT ngày 27/3/2025 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường về Kế hoạch đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; trong đó, tập trung vào 7 nhiệm vụ then chốt để tạo đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia của ngành.
Box: Mới đây, ngày 09-10/5/2025 tại thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã chủ trì, phối hợp với UBND tỉnh Bắc Ninh tổ chức thành công Hội nghị triển khai Kế hoạch thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW ngành Nông nghiệp và Môi trường nhằm quán triệt, tổ chức triển khai kịp thời, có hiệu quả Kế hoạch thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị, Nghị quyết số 193/2025/QH15 ngày 19/02/2025 của Quốc hội, Nghị quyết số 03/NQ-CP ngày 09/01/2025, Nghị quyết số 71/NQ-CP ngày 01/4/2025 của Chính phủ và Quyết định số 503/QĐ-BNNMT ngày 27/3/2025 của Bộ trưởng Bộ NN&MT về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.
Thông qua Hội nghị, Bộ NN&MT kỳ vọng sẽ tạo ra xung lực mới để khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trở thành nền tảng phát triển nông nghiệp xanh, kinh tế tuần hoàn, quản lý tài nguyên hiệu quả và bảo vệ môi trường bền vững.