Khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số không chỉ là công cụ hỗ trợ, mà đã trở thành động lực chiến lược, là ‘đòn bẩy’ để ngành Nông nghiệp và Môi trường bứt phá, phát triển bền vững trong kỷ nguyên số”.
Dấu ấn nổi bật trong chặng đường vừa qua
Theo Vụ trưởng Vụ Khoa học và Công nghệ - Bộ Nông nghiệp và Môi trường, dưới sự lãnh đạo toàn diện của Đảng ủy Bộ, những năm qua, khoa học công nghệ (KHCN) và đổi mới sáng tạo (ĐMST) trong ngành đã đạt nhiều thành tựu quan trọng. Nổi bật, hệ thống pháp luật và cơ chế chính sách từng bước hoàn thiện; mạng lưới hơn 20 viện nghiên cứu, hàng chục phòng thí nghiệm và hàng trăm đơn vị chuyển giao công nghệ đã triển khai nhiều đề tài, dự án mang giá trị ứng dụng cao.
Các kết quả nghiên cứu đã trực tiếp phục vụ sản xuất: giống cây - con năng suất vượt trội, công nghệ quan trắc môi trường và dự báo thiên tai, giải pháp truy xuất nguồn gốc nông sản, các quy trình sản xuất nông nghiệp hữu cơ và tuần hoàn. Hoạt động chuyển giao công nghệ đã hình thành nhiều mô hình sản xuất công nghệ cao, giúp tăng năng suất từ 10-30%, giảm chi phí và nâng cao giá trị gia tăng cho nông sản.
Đáng chú ý, nhiều công trình KHCN của ngành được vinh danh Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước, khẳng định uy tín và năng lực của đội ngũ nhà khoa học Việt Nam.
Khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực chiến lược, là ‘đòn bẩy’ để ngành Nông nghiệp và Môi trường bứt phá, phát triển bền vững trong kỷ nguyên số.
Những thách thức cần vượt qua
Tuy nhiên, ông cũng thẳng thắn chỉ rõ những hạn chế: cơ chế, chính sách KHCN chưa thật đồng bộ; đầu tư cho nghiên cứu còn thấp; công tác đặt hàng đề tài nghiên cứu đôi khi chưa bám sát thực tiễn. Việc phân tán dữ liệu, thiếu liên kết, chậm ứng dụng trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn vẫn tồn tại.
Doanh nghiệp nông nghiệp và môi trường phần lớn quy mô nhỏ, năng lực đổi mới hạn chế; thiếu chuyên gia đầu ngành, thiếu chương trình thương mại hóa sản phẩm nghiên cứu; hợp tác quốc tế chưa tương xứng tiềm năng.
“Nếu không có giải pháp đột phá, những hạn chế này sẽ làm chậm tiến trình hiện đại hóa ngành và khiến chúng ta bỏ lỡ cơ hội trong cạnh tranh toàn cầu”, ông cảnh báo.
6 nhiệm vụ trọng tâm đưa khoa học công nghệ thành nguồn lực chiến lược của ngành
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số không chỉ là công cụ hỗ trợ mà đã trở thành động lực chiến lược, là chìa khóa để ngành Nông nghiệp và Môi trường phát triển bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu và nâng cao sức cạnh tranh quốc gia.
Triển khai Nghị quyết 57-NQ/TW, Vụ trưởng Vụ Khoa học và Công nghệ đề xuất 6 nhóm nhiệm vụ trọng tâm toàn ngành cần tập trung thực hiện trong thời gian tới.
Trước hết, tăng cường truyền thông và đổi mới tư duy, nhằm nâng cao nhận thức về vai trò then chốt của KHCN, khơi dậy tinh thần khởi nghiệp, sáng tạo, tư duy mở và dám đổi mới trong quản lý, nghiên cứu.
Thứ hai, hoàn thiện thể chế, chính sách và cải cách hành chính để tạo hành lang pháp lý đồng bộ, đẩy mạnh cơ chế đặt hàng nghiên cứu theo nhu cầu thực tiễn, cải tiến thủ tục, cập nhật tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật phù hợp thông lệ quốc tế, qua đó nâng cao giá trị và sức cạnh tranh của nông sản.
Thứ ba, đổi mới hệ thống tổ chức khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, kiện toàn mạng lưới nghiên cứu, chuyển giao công nghệ công lập, phát triển trung tâm đổi mới sáng tạo ngành và vùng, trong đó doanh nghiệp giữ vai trò trung tâm, viện trường là lực lượng nghiên cứu mạnh, Nhà nước đóng vai trò kiến tạo môi trường thuận lợi.
Bộ NN&MT tổ chức Hội nghị triển khai Nghị quyết 57-NQ-TW
Thứ tư, huy động nguồn lực và đầu tư hạ tầng với sự kết hợp ngân sách nhà nước và nguồn lực xã hội, ưu tiên các lĩnh vực đột phá như công nghệ sinh học, nông nghiệp công nghệ cao, công nghệ sau thu hoạch, nông nghiệp số; đồng thời đẩy mạnh chuyển đổi số toàn diện, xây dựng nền tảng dữ liệu dùng chung, bản đồ số chuyên ngành và hệ thống dự báo, cảnh báo thông minh.
Thứ năm, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, xây dựng đội ngũ chuyên gia, nhà khoa học đầu ngành, đồng thời đào tạo lực lượng cán bộ đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số và hội nhập quốc tế.
Thứ sáu, tăng cường hợp tác quốc tế, mở rộng kết nối với các quốc gia và tổ chức khoa học công nghệ hàng đầu, tham gia mạng lưới đổi mới sáng tạo toàn cầu, thu hút trí thức Việt Nam ở nước ngoài và nguồn lực quốc tế phục vụ phát triển bền vững.
Ông khẳng định: “Nếu triển khai quyết liệt và đồng bộ 6 nhiệm vụ này, ngành Nông nghiệp và Môi trường sẽ xây dựng được hệ sinh thái khoa học - công nghệ - dữ liệu hiện đại, kết nối chặt chẽ, trở thành nền tảng vững chắc để ngành hướng tới phát triển xanh, thông minh và bền vững”.
Theo ông, sự lãnh đạo của Đảng ủy Bộ, tinh thần đồng lòng của toàn ngành cùng sự hợp tác chặt chẽ với doanh nghiệp và cộng đồng khoa học sẽ là yếu tố quyết định để khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo trở thành động lực tăng trưởng chủ đạo, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu Đại hội Đảng bộ đã đề ra.